Białe certyfikaty są jednym z instrumentów należących do Rynku Praw Majątkowych Towarowej Giełdy Energii (skrót: RPM TGE). TGE prowadzi rejestry świadectw pochodzenia oraz organizuje obrót towarami, do których przede wszystkim należą:

• energia elektryczna,
• paliwa ciekłe i gazowe,
• limity wielkości produkcji, w szczególności produkcji elektrycznej,
• limity wielkości emisji zanieczyszczeń,
• prawa majątkowe wynikające ze świadectw pochodzenia, o których mowa w art. 9e ust. 1, art. 9l ust. 1 i art 9o ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne,
• niebędące instrumentami finansowymi prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny lub wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, paliw gazowych, mierników i limitów wielkości produkcji, emisji zanieczyszczeń lub praw majątkowych, o których mowa w lit. e),
• prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej.

Rynek Praw Majątkowych wcale nie jest największym czy najważniejszym rynkiem TGE, zaś białe certyfikaty - świadectwa efektywnośści energetycznej - wcale nie są najważniejszym kontraktem notowanym na tym rynku. Kolorowe certyfikaty - zielone, żółte i czerwone - mają znacznie dłuższe tradycje i większe wolumeny obrotów (wynikające z wyższego poziomu ustawowego obowiązku). Do tego dochodzą wprowadzone później kolory - fioletowy (gaz z odmetanowania kopalń), brązowy (biogaz) i błękitny (biogazownie rolnicze). Przeszukując stronę i publikatory TGE trzeba więc wiedzieć czego się szuka, aby dotrzeć do interesujących informacji i nie zagubić się w gąszczu danych dotyczących innych rynków towarowych i innego rodzaju kontraktów. Dla odbiorców końcowych białych certyfikatów, dla których zainteresowanie RPM TGE jest okazjonalne - jednorazowe lub sporadyczne, dotarcie do informacji o rynku w celu ustalenia strategii sprzedaży swoich walorów może być kłopotliwe lub nawet frustrujące. Dlatego postanowiłem w niniejszym wpisie wskazać na jakie dane z TGE możemy liczyć i gdzie je można znaleźć. W innych artykułach (tych dotyczących informacji z rynku - notowań) korzystam z tych danych i je interpretuję. Tu postaram się ograniczyć do wskazania tylko źródeł danych.

Wyniki sesji giełdowych

Organizacja i harmonogram sesji na RPM

Prawa Majątkowe są notowane w systemie kursu jednolitego i w systemie notowań ciągłych, wyłącznie przy wykorzystaniu systemu informatycznego giełdy. Na RPM nie obowiązują ograniczenia wahań kursów. Kurs Praw Majątkowych określany jest z dokładnością do 0,01 PLN/toe.
Notowania odbywają się we wtorek i czwartek – Dni Obrotu (z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy) w godzinach 11:00 – 13:30.
Od 9:30 do 11:00 przyjmowane są zlecenia kupna i sprzedaży Praw Majątkowych wynikających ze Świadectw Efeketywności Energetycznej w systemie kursu jednolitego (fixingu). Kurs ten ustalany jest o godzinie 11:00 - wtedy wszystkie zgłoszone zlecenia transakcji spełniające kryteria są realizowane.
Od 11:01 do 13:30 w Dniu Obrotu przyjmowane są zlecenia kupna i sprzedaży Praw Majątkowych w systemie notowań ciągłych.

Wyniki ostatniej sesji

Do 14:30 w Dniu Obrotu wyniki aktualnych notowań są publikowane na stronie internetowej TGE. Niestety wyniki nie są publikowane w formie tabeli lub wykresu, ale wymagają pobrania arkusza w formacie MS Excel, w którym znajdziemy aktualne wyniki sesji dla wszystkich kontraktów związanych z Prawami Majątkowymi, które zostały dopuszczone do obrotu. Tak więc, aby dowiedzieć się jakie były aktualne ceny białych certyfikatów należy pobrać lub otworzyć skoroszyt "Raport_publiczny_RPM.xlsx" i nawigować pomiędzy arkuszami, aby znaleźć notowania PMEF, PMEF_F, PMEF-2017 i PMEF-2018 - to są cztery ostatnie arkusze w tym skoroszycie.

Przykładowe wyniki sesji wyglądają tak:

Odczytać z nich możemy zakres kursu minimalnego i maksymalnego w notowaniach ciągłych i łączny wolumen obrotu w tych notowaniach, kurs jednolity i wolumen obrotu mu odpowiadający, a także minimalny i maksymalny kurs, liczbę transakcji i wolumen obrotu dla notowań pozasesyjnych rozliczanych przez giełdę, jeśli takie transakcje w Dniu Obrotu miały miejsce. Publikowany jest również indeks TGEefx jako średnioważony po wolumenie dla wszystkich transakcji sesyjnych (notowania ciągłe i fixing) oraz osobny indeks TGEefxTP dla transakcji pozasesyjnych (x - oznaczenie zależne od kontraktu, np. x=f dla białych certyfiktów bezterminowych lub x=17 dla białych certyfikatów rocznych wydanych w roku 2017). Indeksy są liczone jako średnioważona cena transakcji P_i, gdzie wagą jest wolumen transakcji V_i

Wyniki sesji archiwalnych

Na tej samej stronie internetowej udostępniane są skoroszyty z wynikami sesji archiwalnych. Również w tym przypadku w pierwszym kroku należy znaleźć arkusz z wynikami dla interesującego nas kontraktu, np. PMEF (świadectwa przetargowe) lub PMEF_F (świadectwa bezterminowe). Dane są udostępnione w postaci tabelarycznej. Przykładowe dane wyglądają tak:

Raporty miesięczne TGE

Wyniki sesji to jednak nie wszystko, czego możemy się dowiedzieć z publikatorów TGE. Wartościowa jest także regularna lektura raportów miesięcznych, które można szukać w tym miejscu, wybierając rok, a następnie miesiąc nas interesujący. Raporty miesięczne mają format pliku PDF, w którym omówione są notowania towarów z danego miesiąca oraz trendy zmian indeksów za ostatnie 12 m-cy. Przyjrzyjmy się jadnak szczegółowo temu, czego możemy się z nich dowiedzieć o białych certyfikatach.

Zestawienie transakcji sesyjnych

Otwórzmy ostatni opublikowany w momencie pisania tego artykułu raport za luty 2018. Dane z Rynku Praw Majątkowych zaczynają się na stronie 7, natomiast pierwsze informacje o białych certyfikatach znajdziemy dopiero na stronie 12 i 13. Na jednej stronie są rozmieszczone dane dla dwóch kontraktów. Poniżej zrzut ekranowy z tego raportu.

Pierwsza sekcja Miesięczne zestawienie z transakcji sesyjnych dla poszczególnych kontraktów zawiera tabelę z średniowazoną ceną, maksymalną i minimalną odnotowaną wartością indeksu oraz miesięcznym wolumenem obrotów w rozbiciu na notowania ciągłe i kurs jednolity. W kolumnach prezentowane są dane dla bieżącego miesiąca oraz dla miesiąca go poprzedzającego wraz ze zmianą m-c/m-ca.
Poniżej tabeli zamieszczony jest wykres z wynikami poszczególnych sesji w danym miesiącu - wartość indeksu oraz wolumen. Tabela i wykres są publikowane odrębnie dla każdego kontraktu.
W następnej sekcji Statystyki sesji z ostatnich 12 miesięcy znajduje się wspólna tabela i wykres dla obu kontraktów, przy czym dane dotyczą wartości średniomiesięcznych za ostatnie 12 m-cy.

Ale to jeszcze nie wszystkie dane z rynku, które zawiera Raport miesięczny TGE.

Bilans Praw Majątkowych w rejestrze

Obecnie bilanse są publikowane na stronie 14 i 15, dla białych certyfikatów na stronie 15. Mają one formę tabelaryczną. W lutowym raporcie wyglądały one następująco:

Te dane są szczególnie cenne, gdyż pozwalają oszacować podaż białych certyfikatów na rynku. Dowiadujemy się z nich ile Praw Majątkowych zostało aktywowanych (wystawionych) w danym miesiącu oraz od początku istnienia systemu, ile z nich zostało umorzonych i ile jest zablokowanych do umorzenia. Z wiersza "bilans" dowiadujemy się ile papierów potencjalnie pozostaje dostępnych na rynku.
BTW - na wyżej zamieszczonym screenie z ostatniego raportu uważny Czytelnik zauważy błąd o charakterze literówki. W tłumaczeniu nagłówka lewej dolnej tabelki Kontrakt PMEF-2017 został przetłumaczony jako "PMEF-2016 Contract" co jest oczywistą pomyłką w druku.

Zarejestrowane transakcje pozasesyjne (rozliczane i nierozliczane)

Na stronie 17 raportu znajdziemy ostatnią porcję danych z rynku białych certyfikatów - zbiorcze informacje o transakcjach pozasesyjnych w danym miesiącu na tle miesiąca poprzedzającego. Mają one formę tabelaryczną i wyglądają tak:

Te dane są wystarczająco czytelne i nie wymagają komentarza.

Podsumowanie

Towarowa Giełda Energii jest źródłem cennych danych o rynku białych certyfikatów. Znajdziemy tutaj zarówno wyniki notowań poszczególnych sesji, średnioważone ceny miesięczne, wolumeny obrotów, statystyki roczne, zbiorcze informacje o przeprowadzonych transakcjach pozasesyjnych i wreszcie informacje o ilości wydanych, umorzonych i zablokowanych do umorzenia świadectw efektywności energetycznej. Wszystkie te dane są zapisane w plikach zewnętrznych (nie są publikowane w treści strony TGE) i wymagają szukania w trzech różnych miejscach:

• wyniki ostatniej sesji giełdowej dla RPM znajdziesz w skoroszycie Raport publiczny RPM
• wyniki sesji archiwalnych dla RPM znajdziesz w skoroszycie Archiwum RPM
• Raporty miesięczne TGE są publikowane tutaj